นมผึ้ง อาหารนางพญาผึ้ง

นมผึ้ง (royal jelly) เป็นอาหารสำหรับเลี้ยงดูตัวอ่อนของผึ้ง และผึ้งนางพญา ซึ่งเป็นสารอาหารที่ผลิตขึ้นโดยผึ้งงาน หรือ ผึ้งนางพยาบาล ในช่วงอายุ 7 วัน

ผึ้งงานเป็นผึ้งเพศเมียเช่นเดียวกับผึ้งนางพญา นมผึ้งจะขับออกจากจากต่อมไฮโปฟาริงค์ และต่อมน้ำลาย ที่อยู่บริเวณส่วนหัวของผึ้งงาน แต่จะถูกสร้างขึ้นจากที่ต่อมไฮโปฟาริงค์มากกว่าที่ต่อมน้ำลาย

ผึ้งงานจะคายนมผึ้งออกจากปากใส่ลงในหลอดรวงตัวอ่อน (brood cells) นอกจากนั้นผึ้งงานจะป้อนนมผึ้งให้แก่ผึ้งนางพญาตั้งแต่เป็นหนอนตัวอ่อนจนกลายเป็นผึ้งนางพญาที่สมบรูณ์

ผึ้งทั่วไปได้รับนมผึ้งเพียงแค่ 3 วันแรก ซึ่งมีเฉพาะตัวอ่อนที่เจริญไปเป็นผึ้งนางพญาเท่านั้นที่ได้รับนมผึ้งตลอดชีวิต เหตุนี้จึงถูกเรียกว่า อาหารทิพย์ วุ้นทิพย์ วุ้นราชินี อาหารราชินี หรือ อาหารนางพญา

มีการผลิตเป็นการค้า ใช้เป็นอาหารเสริมและเป็นยา นมผึ้งเปลี่ยนสภาพง่าย ต้องเก็บในที่เย็นและไม่ถูกแสง นิยมใช้บำรุงร่างกายผู้สูงอายุ ผู้ป่วยโรคเรื้อรัง หรือเพิ่งฟื้นไข้