ความหมายของเพลงสรรเสริญพระบารมี

เพลงสรรเสริญพระบารมี มีเค้าโครงว่า ในสมัยกรุงศรีอยุธยา ได้มีเพลงที่มีลักษณะคล้ายเพลงสรรเสริญพระบารมีอยู่ก่อนแล้ว ใช้บรรเลงในเวลาพระมหากษัตริย์เสด็จลงท้องพระโรงและเสด็จขึ้น

บทร้องเพลงสรรเสริญพระบารมีที่ใช้ในปัจจุบัน เป็นบทพระนิพนธ์ในสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าจิตรเจริญ กรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ โดยพระบาทสมเด็จพระมงกุฏเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระราชนิพนธ์แก้ไขเมื่อ พ.ศ. 2456

ข้าวรพุทธเจ้า หมายถึง ข้าพเจ้าทั้งหลาย ซึ่งเป็นข้าของพระองค์ผู้ประดุจดังพระพุทธเจ้า ผู้ตรัสรู้และโปรดมวลมนุษย์

เอามโนและศิระกราน หมายถึง ขอเอาดวงใจและศีรษะก้มน้อมกราบ

นบพระภูมิบาล บุญดิเรก  หมายถึง ขอนบไหว้พระผู้ปกครองแผ่นดิน  ผู้มีบุญญาธิการอันใหญ่หลวง

เอกบรมจักริน หมายถึง ทรงเป็นวงศ์แห่งพระจักรีอันประเสริฐ

พระสยามินทร์ หมายถึงเป็นผู้เป็นใหญ่แห่งสยาม

พระยศยิ่งยง หมายถึง เกียตริยศของพระองค์นั้นยิ่งใหญ่และยืนนาน

เย็นศิระเพราะพระบริบาล หมายถึง พวกเราจึงร่มเย็นด้วยการปกครองของพระองค์

ผลพระคุณ ธ รักษา ปวงประชาเป็นสุขศานต์  หมายถึง พระคุณของพระองค์มีผลรักษาปวงประชาให้เป็นสุข

ขอบันดาล ธ ประสงค์ใด หมายถึง ขอพระคุณนั้น บันดาลให้สิ่งที่พระองค์ประสงค์สำเร็จตามความปรารถนา

จงสฤษฎ์ดัง หวังวรหฤทัย หมายถึง ขอให้ได้ดังใจหวัง

ดุจถวายชัย ชโย หมายถึง ดังที่ได้น้อมเกล้าฯ ถวายพระพรชัย

(1249)