จิตรกรรมฝาผนังพระพุทธรัตนสถานตามแนวพระราชดำริ

พระพุทธรัตนสถาน เป็นหนึ่งในอาคารบริเวณสวนศิวาลัย ในพระบรมมหาราชวัง เดิมมีฐานะเป็น พระอุโบสถ สำหรับฝ่ายใน ตั้งอยู่ในเขตพระราชฐานชั้นกลางของพระบรมมหาราชวัง เป็นอาคารทรงไทยชั้นเดียว ประดับด้วยหินอ่อนทั้งหลัง มีอาคารประกอบ ได้แก่ ศาลาโถง 2 หลัง เสาประทีป 4 ต้น

พระพุทธรัตนสถานจึงเป็นสถานที่บำเพ็ญพระราชกุศลของฝ่ายในตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ ๔ เป็นต้นมา แม้ในสมัยต่อมา พระมหากษัตริย์จะมิได้ประทับอยู่ในพระบรมมหาราชวังเช่นแต่ก่อน เมื่อประกอบพระราชพิธีสำคัญในรัชกาล นอกจากจะทรงปฏิบัติบำเพ็ญ ณ พระอุโบสถวัดพระศรีรัตนศาสดารามแล้ว มิได้เว้นที่จะมากระทำ ณ พระพุทธรัตนสถานตามธรรมเนียม ดังปรากฏพระราชกรณียกิจในหมายกำหนดการ

ภายในพระพุทธรัตนสถาน มีภาพจิตรกรรมฝาผนังซึ่งพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้กรมศิลปากรเขียนภาพจิตรกรรมฝาผนังใหม่ เพื่อให้สอดคล้องกับภาพจิตรกรรมด้านบน เมื่อ พ.ศ. 2542 แล้วเสร็จเมื่อปี พ.ศ. 2547 ภาพจิตรกรรมดังกล่าว แสดงประวัติการก่อสร้างพระพุทธรัตนสถาน

เมื่อวันที่ 29 ตุลาคม 2557 ที่ผ่านมาทางชมรมพิพิธสยาม ร่วมกับ พิพิธภัณฑ์ตำรวจ วังปารุสกวัน ได้จัดบรรยายพิเศษ “พระพุทธรัตนสถาน : จิตรกรรมฝาผนังตามแนวพระราชดำริรัชกาลที่ ๙” วิทยากร โดย อ.ศักย ขุนพลพิทักษ์ ผู้เชี่ยวชาญเฉพาะด้านจิตรกรรม สำนักช่างสิบหมู่ กรมศิลปากร เป็นผู้บรรยาย

อ.ศักย เป็นผู้ที่ถวายงานสนองพระเดชพระคุณอย่างใกล้ชิดในขณะนั้น ท่านเผยว่ารายละเอียดทุกชิ้นงาน พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ผู้เชี่ยวชาญที่ได้ถวายงานต่างปลาบปลื้มในพระอัจฉริยภาพด้านงานศิลปกรรมของพระองค์

พระองค์พระราชทานแนวการทำงานและแนวลักษณะศิลปกรรมอย่างใกล้ชิด ทั้งด้านประวัติศาสตร์ ศิลปกรรม ราชประเพณี พระพุทธศาสนา ทรงแก้ไขภาพร่างทุกภาพอย่างละเอียดทุกขั้นตอน

ช่องที่ 1 และ 2 แสดงเหตุการณ์ในสมัยรัชกาลที่ 4 เริ่มต้นจากก่อสร้างพระพุทธรัตนสถาน รวมไปถึงบรรยากาศการอัญเชิญพระพุทธบุษยรัตนจักรพรรดิพิมลมณีมัยมาประดิษฐาน ณ พระพุทธรัตนสถาน

ช่องที่ 3 แสดงเหตุการณ์ในสมัยรัชกาลที่ 5 เป็นเหตุการณ์ที่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯให้แปลงพระวิหารพระพุทธรัตนสถานเป็นพระอุโบสถ เพื่อทรงผนวชตามโบราณราชประเพณี

ช่องที่ 4 แสดงเหตุการณ์ในสมัยรัชกาลที่ 6 ขณะที่พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงอภิเษกสมรสกับพระนางเจ้าสุวัทนาพระวรราชเทวี ณ พระที่นั่งบรมพิมาน แล้วเสด็จพระราชดำเนินมาสักการะพระพุทธบุษยรัตนจักรพรรดิพิมลมณีมัย

ช่องที่ 5 แสดงเหตุการณ์ในสมัยรัชกาลที่ 7 บรรยากาศการเวียนเทียนในการพระราช กุศลวิสาขบูชาร่วมกับฝ่ายในของพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว และสมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี พระบรมราชินี ณ พระอุโบถพุทธรัตนสถาน

ช่องที่ 6 แสดงเหตุการณ์ในสมัยรัชกาลที่ 8 บรรยายเหตุการณ์ที่พระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาอานันทมหิดล พระอัฐมรามาธิบดินทร และสมเด็จพระอนุชาธิราช ได้เสด็จนิวัตสู่ประเทศไทย ด้วยเครื่องบิน พระราชพาหนะ พร้อมทั้งเล่าถึงเหตุการณ์ตอนที่พระองค์ได้เสด็จพระราชดำเนินเยี่ยมชาวจีนที่สำเพ็งและเยาวราช

ช่องที่ 7 และ 8 แสดงเหตุการณ์ในสมัยรัชกาลที่ 9 บรรยายเหตุการณ์ที่พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชทรงรื้อฟื้นการพระราชพิธีจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ และเหตุการณ์ของพิธีสมโภชกรุงรัตนโกสินทร์ 200 ปี เล่าถึงโครงการพระราชดำริ เรื่องทฤษฎีใหม่ เศรษฐกิจพอเพียง ต่อด้วยภาพการเสด็จออกมหาสมาคมรับการถวายพระพรชัยมงคลในมหามงคลทรงดำรงสิริราชสมบัติครบ 50 ปี ตอนกลางภาพเล่า ถึงช่วงเวลาที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงผนวชตามโบราณราชประเพณี และภาพตอนล่างสุด คือเหตุการณ์พระราชพิธีที่ยิ่งใหญ่ของกระบวนพยุหยาตราทางสถลมารค