แมงกะพรุนน้ำจืด (Freshwater jellyfish) เป็นสัตว์ไม่มีกระดูกสันหลังสกุลหนึ่ง จัดอยู่ในพวกแมงกะพรุนที่อยู่ในชั้นไฮโดรซัว ต่างจากแมงกะพรุนที่พบในทะเลที่ส่วนมากจะอยู่ในชั้นไซโฟซัว ใช้ชื่อสกุลว่า Craspedacusta
มีลักษณะโดยรวมคล้ายกับแมงกะพรุนที่พบในทะเล มีลักษณะโปร่งแสง ใส สีขาว มีเส้นผ่าศูนย์กลางลำตัวเพียง 1-2 เซนติเมตรเท่านั้น เมื่อจับขึ้นมาพ้นน้ำแล้ว จะมองเผิน ๆ เหมือนคอนแทคเลนส์ จัดเป็นแมงกะพรุนขนาดเล็กมาก บริเวณขอบร่างกายมีหนวดเล็ก ๆ ซึ่งมีผิวเป็นปุ่มเล็ก ๆ ซึ่งเป็นเข็มพิษ จำนวนมาก ที่เมื่อจับต้องถูกตัวจะให้เกิดอาการคันหรือปวดแสบปวดร้อนได้ บริเวณกลางลำตัวมีปากที่ยื่นยาวคล้ายแตรที่ขยายออกบริเวณช่องเปิดด้านล่าง
บริเวณขอบลักษณะเป็นรอยหยัก 3 แฉก ปากดังกล่าวจะเชื่อต่อถึงกระเพาะอาหารโดยตรง บริเวณด้านในของร่างกายที่มีลักษณะคล้ายร่ม มีเนื้อเยื่อบาง ๆ ทอดผ่านไปบริเวณขอบในแนวรัศมี 4 ส่วนเท่า ๆ กัน โดยแนวเหล่านี้จะมีอวัยวะสร้างเซลล์สืบพันธุ์ ที่มีลักษณะสีขาวขุ่นหรือสีส้มพาดไปในแนวรัศมีเช่นกัน บริเวณขอบด้านในของร่างกายที่มีลักษณะคล้ายร่ม มีกล้ามเนื้อบาง ๆ เรียงตัวในแนววงแหวนโดยรอบ ซึ่งเป็นลักษณะสำคัญที่ทำให้แมงกะพรุนน้ำจืดอยู่จัดอยู่ชั้นไฮโดรซัว
มีวงจรชีวิตแบบสลับ โดยเวลาส่วนใหญ่ในรอบปีจะดำรงชีวิตแบบยึดเกาะกับวัสดุต่าง ๆ ใต้น้ำ เช่น ขอนไม้ มีลักษณะคล้ายไฮดรา แต่มีหนวดสั้นไม่เกินสองเส้น และมีการแตกแขนงเป็นกลุ่ม การเพิ่มจำนวนใช้วิธีการแบบแตกหน่อ จัดเป็นการขยายพันธุ์แบบไม่อาศัยเพศ มักขยายพันธุ์ในช่วงฤดูแล้งที่ปริมาณน้ำในแหล่งอาศัยลดลง แมงกะพรุนวัยอ่อนจะเคลื่อนที่ไปมาในน้ำอย่างอิสระ โดยปรกติจะอยู่บริเวณพื้นน้ำโดยหงายส่วนปากขึ้นด้านบนและแผ่นหนวดขึ้นรอบตัวคล้ายดอกไม้ทะเล ใช้หนวดดังกล่าวจับอาหารกิน ได้แก่ ไรน้ำ เป็นต้น เมื่ออายุได้ 1-2 เดือน จะเข้าสู่วัยเจริญพันธุ์ และผลิตเซลล์สืบพันธุ์เพื่อปฏิสนธิ โดยในช่วงนี้จะเข้าสู่วงจรชีวิตการขยายพันธุ์แบบอาศัยเพศ
(364)
