Box jellyfish กล่องใสพิษร้ายใต้ทะเล

แมงกะพรุนกล่อง หรือ ต่อทะเล (Sea wasp) เป็นสัตว์ไม่มีกระดูกสันหลังซึ่งจัดอยู่ในชั้นคูโบซัว ไฟลัมไดนาเรีย มีลักษณะรูปร่างเหมือนระฆัง เหมือนกล่องขอบพับเข้าด้านใน จากมุมสี่ด้านมีก้านที่มีหนวดยาว การเคลื่อนไหวกระพรุนกล่องค่อนข้างไวกว่าแมงกระพรุนชนิดอื่น ความเร็วสูงสุดได้ถึง 6 เมตรต่อนาที

แบ่งออกได้เป็น 2 อันดับใหญ่ ๆ โดยดูลักษณะของหนวดที่มีพิษเป็นสำคัญ ได้แก่ พวกมีหนวดพิษเส้นเดี่ยวที่ขอบ 4 มุม เช่น แมงกะพรุนอิรุคันจิ (Malo kingi) กับพวกที่มีหนวดเป็นกลุ่มที่ขอบ 4 มุม มุมละ 15 เส้น ซึ่งจะเป็นหนวดที่ยาวมาก อาจยาวได้ถึง 3 เมตร ได้แก่ Chironex fleckeri มีเข็มพิษประมาณ 5,000,0000,000 เล่มที่หนวดแต่ละเส้น ซึ่งมีพิษร้ายแรงซึมเข้าสู่กระแสเลือดของผู้ที่ถูกต่อยได้

แมงกะพรุนบางชนิดมีพิษไม่ร้ายแรง เมื่อผู้ป่วยถูกต่อยในช่วงแรกจะเกิดอาการคัน และระคายเคืองบริเวณผิวหนังเท่านั้น แต่ในกรณีของแมงกะพรุนกล่องที่สร้างพิษร้ายแรง เช่น Chironexfleckeri เมื่อผู้ป่วยถูกต่อยจะมีอาการปวดแสบปวดร้อนอย่างรุนแรง ก่อให้เกิดภาวะโปแตสเซียมสูง (Hyperkalemia) ซึ่งนําไปสู่ภาวะที่เกิดการล้มเหลวของระบบไหลเวียนโลหิต (Cardiovascular collapse) หมดสติ ก่อนกลับเข้าถึงฝั่งและเสียชีวิตอย่างรวดเร็ว โดยแมงกะพรุนส่วนใหญ่จะสร้างสารพิษกลุ่ม Cellular membrane pore-forming toxins และ neurotoxic peptides ซึ่งมีพิษร้ายแรงโดยเฉพาะเมื่อพิษซึมเข้าสู่กระแสโลหิตจะมีผลต่อระบบประสาทและหัวใจจนอาจก่อให้เกิดสภาวะหัวใจล้มเหลวและเสียชีวิตอย่างรวดเร็ว

โดยมากพบตามชายฝั่งของทะเลเขตร้อนและเขตอบอุ่น เช่น ออสเตรเลียทางตอนเหนือ, ปาปัวนิวกินี, หมู่เกาะฟิลิปปิน, หมู่เกาะฮาวาย ,ไทย ช่วงที่พบได้มากคือ เดือนตุลาคม-เมษายน และหลังช่วงพายุฝนที่จะถูกน้ำทะเล
พัดพาเข้ามาจนใกล้ฝั่ง